MunduXaime: ENTREVISTA A XOVELLANOS

11/12/2008

ENTREVISTA A XOVELLANOS

N'Entrevistas na Hestoria tenemos güei con nós a ún grande, al políticu asturianista Gaspar Baltasar Melchor Xovellanos, que tien tolos nomes de los Reis Magos.

Pregunta: Buah, Primeiro de todo, dicir qu'esto pa min yía too un acontecimientu, tener eiquí al gran Xovellanos, un pouco'l pái de l'Asturias moderna. Un crack, vaya, una persona almirada pola xente d'izquierdas, dereichas, asturianistas ya Sensatos. Un gran honor facer esta entrevista. Bono, entamo.
Vusté cumo padre de l'Asturias moderna, ¿cúmo vei'l país anguaño?

Rempuesta: Bono. En dellos aspectos el país meyoró, cierto. Comparando cola dómina de mio, dicir qu'anguaño hai agua caliente, que da gustirrinín, y tamién lluz eléctrico, que presta asgaya y da muncho xuegu. Cuido qu'agora, efectivamente, vívese meyor. Arriendes del agua y la lluz eléctrico hai muncha variedá na comida y la sidra pue qu'hasta sepia meyor...

P: Hahaha, claro, vusté ye home de tomar sidra... ¡Pensé siempre que por aquello del protocolu vusté bebía vinu.
R: Bebo con muncha moderación, igual me da vinu (sía asturiano de Cangas o un bon Ribera del Duero o d'ú seya) que sidra. Na vida hai que prebar de too. Y cuando digo de too, quiero dicir qu'hai que prebar de too... ¿Soi lo suficientemente esplícitu?
P: Psíiii... Bono con un asturianista hestóricu como vusté ye imprescindible entrugar pola llingua... ¿Qué-y paez lo referente al idioma?
R: Home, l'asturianu ganó dende los mios tiempos nunes coses. N'otres, pues cenciellamente non. Por exemplu, agora hai meyores escritores, como Xuan Bello, Berta Piñan, Antón García o Roberto González- Quevedo, ente otros munchos. Tamién presten los grupos de música que canten n'asturianu, magar qu'ente la xente de la cai perdérase'l vezu de cantar, o el costume del baille. Xente que xuntó en verdaeres andeches que ficieron un trabayu cola llingua candial... Radio Sele (bono, nos mios tiempos nun s'inventara'l radio), el diariu Les Noticies -pela mio dómina nun s'estilaba la prensa cásique- ou otros; ente ellos el suañu de mio, l'Academia de la Llingua Asturiana... una institución pernecesaria nun país d'Occidente, nel sieglu XXI que quiera caltener de xeitu afayadizu la llingua y la cultura de so...
Pero lo que vien siendo la cai... la cosa ehí perdió, baxo un pocoñín. Non tanto como podiera pensase, pero nos mios tiempos entá se falaba un poco más asturianu. Hai que facer porque nun se perdan falantes, por caltener vivable l'idioma.
P: Ye curioso, la xente que mos gobierna n'Asturies, dende la Transición vien ñegando l'idioma per un llau tanto non faciéndolo oficial como nun usándolu, pero per otru llau gasten dineru abondu nun proyeutu p'Asturies nel que se cuenta y se fai pol idioma y poco a poco facer granible la cultura asturiana... ¿Ye chocante?
R: ¡Ah! Sé per ú quier dir. Nun piense, yo soi de lleer el so blogue... sí, sí, toi al tanto de too lo que socez n'Asturies. Claro, un problema que tien la nuesa cultura (y meto dientro l'idioma) ye qu'esiesti un claro amiestu, un automáticu diría más bien, empate ente "llingua asturiana" y "nacionalismu escluyente". Asina, creese nel imaxinariu -nel de ciertes persones bien dañines- qu'una equiparación ente la cultura del pueblu (nel casu de so, nel so conceyu ente vaqueiros y xaldos, ¿acuéi?) y la elitista que gasten y usen como marca diferencial, pa digamos xebrar como'l pregueru, el rebañu. Que la cultura obrera seya equiparable en derechos a la del "establishment" pue ser engorrosu pa esa élite. ¿Nun cree? Yo, nel casu de mio, pueo dicir que nunca tuve complexos. Yo eché-y carayu y llanté delantre de Xovellanos pá y dixe-y "Tanto me gusten les muyeres como los homes". Y puntu.
P: (Asombru) Vaya. Pues eses élites son les que lu afalaguen nos sos discusos, llévenlu a vusté siempre d'obleru na guiyada... nun sé si sabe... los presidentes, los sindicalistes y empresarios d'Asturies quierenlu muncho.
R: ¡Pues habíen saber que yo toi cola llingua! Y una cosa digo: Yo nun soi nacionalista. Nun lo fui nunca y nun lo sedré. El nacionalismu, seya asturianu, vascu, español o francés ye siempre un amestu ente mieu, odiu, frustración, complexu d'inferioridá y resentimientu qu'a min, francamente dame noxu. De mi dizse que fui un "gran patriota español" y un "gran asturianista"... Non, non, non. Tocome facer la vida per dayuri, y trabayé pol bien común siempre, pero yo nunca nun fui nin asturianista, nin españolista nin siquier monárquicu... Amás identifícome con Albert Plá.
P: Vusté sabe qu'esti blogue ta tildáu de "Nacionalista" por dellos usadores d'internet que tienen parao per equí...
R: ¡Unos ignorante! ¡Faltosos, ignorante y vagos intelectualmente! Nun faiga casu, tala xente ye cobarde, tien complexu d'inferioridá y resentimientu. Son los primeros.
P: Calle, calle, por favor, que va quitame la clientela...
R: ¡Ei!, a callar, que pa eso yo soi Xovellanos.
P: Bono, val. Pero por exemplu, ¿Qué opinión-y merez el Presidente Areces?
R: Non, yo soi más d'Ovidio. Hahaha, non, yera chunga. En realidá Areces ehí ú lu ve ye un gran asturianista. Tanto Ovidio como Areces de la que van adeitase piden por min, pola llingua y pola nación asturiana. Dambos falen nes sos cases siempre n'asturianu, lleen llibros n'asturianu y escuchen muncha música na llingua. Ovidio ye más roceanu pa col gallego-asturianu, magar Fraga defendiera'l gallegu en Galicia, pero yía porque Ovidio tien un problema d'adeprendizax. El que nun ye de la llingua nada ye Jesús Iglesias; bono ési nin siquier reza, pero ta ehí por disciplina de partíu. Xuan Xosé ye así asá, nun se crea que ta mui pola normalización de la llingua, ya Rafa Palacios sí. Rafa Palacios reza toles nueches abondo. Pero en llatín.
P: ¡Wow! ¡Qué interesante! Ye una pena qu'esta entrevista -pa min la más interesante que se fizo nunca nun blogue en llingua asturiana y que se fizo en xeneral nun blogue n'Asturies- tea que finar. Pero ye qu'a quién llea esto va a cansase-y los güeyos. ¿Quier apuntar dalgo pa rematar?
R: Nada, el placer foi míu. Tengo que remarcar que ye la primer entrada que fizo nesti blogue n'asturianu guai, tipu referencial... si me lo permite ha contenstar, por curiosidá per mio parte, ¿cómo-y dio prehí?, colo guapo que ye'l so dialeutu vaqueiru... P: Ai, paecióme bien. Ún nunca nun tien enfrente un prócer del pueblu asturianu (Xovellanos fai un bliecu), perdón, un ilustráu que miró pola cultura llariega tan menospreciada tantes vegaes, y prestábame facelo col asturianu referencial, más cultu, pol que vuste naguara nel so tiempu. Sirva d'homenax... Almítame tendé-y la mano.
R: Munches gracies (apurriéndola). Un día quedamos pa xugar un cinquillu. Entós más nada.

Labels: Entrevistas na Hestoria, Hestoria d'Asturias